2030 yılına kadar Avrupa'da satılan yeni araçların %40'ının otonom sürüş özelliklerine sahip olması öngörülüyor. 2024 yılında küresel pazarda 41 milyar USD büyüklüğüne ulaşan otonom araç teknolojisi, ulaşımda devrim niteliğinde bir dönüşümü beraberinde getiriyor. Peki, bu teknolojiyi daha yakından tanıyalım ve Türkiye’nin bu alandaki hazırlıklarına göz atalım.

Otonom Araçlarda 5 Seviye

Otonom araçlar, gelişmiş sürüş özelliklerine göre beş farklı seviyede sınıflandırılır:

1. Seviye 0 – Hiçbir Otomasyon Yok: Araç tamamen sürücü kontrolündedir.
2. Seviye 1 – Sürücü Desteği: Araç, adaptif hız sabitleyici (ACC) gibi tek bir otomasyon sistemine sahiptir, ancak kontrol sürücüde kalır.
3. Seviye 2 – Kısmi Otomasyon: Araç, hız kontrolü ve direksiyon yardımı gibi birden fazla otomasyon sistemini eş zamanlı olarak yönetebilir.
4. Seviye 3 – Koşullu Otomasyon: Araç, belirli koşullarda tüm sürüş görevlerini yerine getirir. Sürücü, gerektiğinde müdahale için hazır olmalıdır.
5. Seviye 4 – Yüksek Otomasyon: Araç, otoyollar veya belirli şehir merkezleri gibi alanlarda tamamen sürücüsüz çalışabilir.
6. Seviye 5 – Tam Otomasyon: Araç, tüm koşullarda tamamen otonom çalışır ve insan müdahalesine gerek duymaz.

Türkiye’de Otonom Araçlar için Yönetmelik Ne Anlama Geliyor?

Türkiye’de sürücüsüz araçlara yönelik yasal düzenlemeler adına 2024 yılında önemli bir adım atıldı. Dün yayımlanan yeni yönetmelik, otonom araç üretimi ve kullanımına rehberlik edecek standartlar ve güvenlik protokolleri içeriyor.

Bu Düzenleme Neden Gereklidir?

• Teknolojik Gelişmelerle Uyum: Otonom araçların test edilmesi, üretilmesi ve kullanılmasına izin veren bu yönetmelik, yerli teknoloji şirketleri ve otomotiv sektörünü destekleyecek.
• Trafik Güvenliğini Artırma: Otonom araçların akıllı trafik yönetimi sistemleriyle entegre çalışması, trafik sıkışıklığını ve kazaları azaltacaktır.
• Yasal ve Etik Sorumlulukların Belirlenmesi: Olası kazalarda sigorta ve tazminat süreçlerini yasal bir çerçeveye oturtacaktır.

Türkiye, Otonom Araçlara Hazır mı?

Türkiye’nin bu konuda hazır olup olmadığını dört temel yaklaşımla inceleyebiliriz:

1. Yasal Düzenlemeler

Yeni yayımlanan yönetmelik, otonom araçlar için atılan önemli bir adımdır. Ancak, bu düzenlemenin tam anlamıyla yerleşmesi ve kusurların giderilmesi için 2030 yılına kadar geçen süreçte sürekli revizyona ihtiyaç duyulacaktır.

2. Teknolojik ve Altyapısal Hazırlık

• 5G Teknolojisi: Otonom araçların çalışabilmesi için yüksek hızlı ve kesintisiz bir iletişim ağı gereklidir. Türkiye’de 5G teknolojisinin yaygınlaşması hızlandırılmalıdır.
• Akıllı Yol Sistemleri: Dijital trafik levhaları ve sensörlerle desteklenen akıllı yol altyapısına dair yatırımlar sınırlıdır.
• Şehir Planlaması: Akıllı ulaşım sistemlerine yönelik düzenlemeler yapılmalıdır.

3. Yerli Teknoloji ve Sanayi Desteği

Türkiye’nin yerli üretim potansiyeli, otonom araç teknolojisinde önemli bir avantajdır:

• TOGG: Türkiye’nin ilk yerli elektrikli aracı, otonom sürüş özelliklerini geliştirme hedefindedir.
• Yerli Teknoloji Firmaları: Sensör, yapay zekâ ve yazılım geliştirme alanında dünya standartlarında çözümler üretilmektedir.

4. Trafik Güvenliği ve Eğitim

Türkiye’de kurallara uyulmaması, trafik güvenliğini zorlaştıran bir sorundur. Otonom araçların güvenli şekilde kullanılabilmesi için toplumda eğitim ve bilinç düzeyinin artırılması gereklidir.

Otonom Dönüşüm Nerede Başlar?

Otonom dönüşümün Türkiye’de en hızlı şekilde ticari araçlar alanında gerçekleşmesi beklenmektedir. Özellikle kargo taşımacılığı ve ağır vasıta araçlarında büyük bir devrim yaşanacaktır.

Düşünün ki bir ticari aracın yüklemesini yaptıktan sonra teslimat adresini giriyorsunuz, araç tamamen otonom şekilde koordinatlara ulaşıyor ve müşteriye teslimat yapıyor. Bu dönüşüm, lojistik maliyetlerini azaltırken, şoför ihtiyacını da önemli ölçüde düşürecektir. Ancak bu durum, yeni toplumsal sorunları da beraberinde getirebilir ve bu alanda düzenlemelerin yapılması kaçınılmazdır.

Sonuç

Türkiye, otonom araç teknolojileri için önemli adımlar atmaya başlamış olsa da yasal düzenlemeler, altyapı hazırlıkları ve toplumsal farkındalık gibi konularda daha fazla ilerleme gereklidir. Teknolojik gelişmelere uyum sağlandıkça ve bu konuda kararlı adımlar atıldıkça, Türkiye’nin küresel rekabet gücünün artacağı açıktır.

Otonom araçlar sadece bir ulaşım teknolojisi değil, aynı zamanda toplumsal bir dönüşümün kapısını aralayan bir devrimdir.

Sarjagel.com Genel Müdürü Selçuk Nazik